Nguyện vọng cuối cùng của NSƯT Hồng Vy sau khi rời cõi tạm

Nhiều báo đăng Hồng Vy sinh tại Hải Lăng, Quảng Trị là sai. Đó là quê của ba đẻ cô - ông Trần Đình Trọng (sinh năm 1929). Ông Trọng kết hôn với bà Nguyễn Thị Hoa (1950, quê Thừa Thiên Huế), có 5 người con: Đức Thuận (1972), Minh Hòa (1974), Hồng Vy (1979), Thanh Quý (1982), Thanh Hóa (1984), đều được sinh tại Kon Tum. Vì không có con, vợ chồng ca sĩ Doãn Tần - Minh Hồng đã đón Hồng Vy ra Thủ đô, nuôi dạy từ năm 3 tuổi. Chính Khu Văn công Mai Dịch - một trung tâm đào tạo nghệ thuật lớn của Hà Nội và quốc gia, nơi nhiều nghệ sĩ biểu diễn của các lĩnh vực sinh sống, cùng không gian âm nhạc của cha mẹ nuôi, đã chăm bón khơi dậy năng khiếu ca hát của Hồng Vy.

Ca sĩ Minh Hồng, bé Chí Nam mừng sinh nhật 71, sinh nhật cuối cùng của NSND Doãn Tần, ngày 9/12/2018. (Ảnh: Ths Thanh nhạc Trần Thị Thanh Quý cung cấp)

Tôi vẫn dõi theo và hơi hẫng tiếc khi Vy vào thành phố Hồ Chí Minh định cư năm 2013, công tác sau khi kết hôn với nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng (sinh năm 1973, giải thưởng Nhà nước đợt 4, năm 2017). Tôi yêu Hà Nội, nên ai "bỏ Thủ đô" là tôi tiếc, muốn giữ, giục họ quay về. 

Bởi, thứ nhất là vợ chồng Vy thành danh và sinh con ở Hà Nội. Thứ hai, Vy là con nuôi duy nhất của Đại tá Doãn Tần. Ca sĩ Minh Hồng cùng chồng nhận nuôi Vy khi bé 3 tuổi, lấy tên mẹ đệm cho con, nuôi dạy Vy trong vòng tay yêu thương và nôi ca hát. Sau ly hôn năm 2017, Trần Mạnh Hùng có gia đình mới, 1 con trai, Nam hiện sống với cha.

Sau khi NSND Doãn Tần qua đời 3 tháng, Vy phát hiện bị K buồng trứng giai đoạn 4, tháng 6/2019.

Nghiệt ngã thay, gần 4 năm qua, sự tàn khốc của bệnh đã trừ của Vy: cân nặng, sức khỏe, sinh lực... chỉ còn trọng lượng của ước mơ trong thân thể gầy ốm nhỏ nhoi.

Trịnh Minh Hiền, cây vĩ cầm 8X nổi danh tài và đẹp, cứ vào Sài Gòn dù 2 hôm cũng đến thăm Vy tại Bệnh viện Quân y 175. Đầu tháng 4, Hiền vào quay MV Đất nước trọn niềm vui, sáng 3/4 bay sớm thì 5/4 đến thăm Vy. Hiền kể: Vy tỉnh táo, bình tĩnh đón nhận diễn biến xấu đi. Vy tặng Hiền chiếc nhẫn làm kỉ niệm.

Với lối hát truyền cảm và kỹ thuật dày dặn bởi chăm rèn giũa, học hỏi, ngoài trình diễn xuất sắc các tác phẩm thính phòng, nhạc cổ điển, Hồng Vy còn đem tới cho các bài hát kinh điển của Việt Nam không khí mới mẻ trong khi vẫn giữ chuẩn mực về nghệ thuật trình diễn thính phòng.

Hai mẹ con Trần Hồng Vy - Trần Chí Nam, tháng 9/2020. (Ảnh: Ths Thanh nhạc Trần Thị Thanh Quý cung cấp)

Nhận danh hiệu NSƯT năm 2012, là một trong số ít các nghệ sĩ khi được phong tuổi đang trẻ nhất, mà Hồng Vy không thể được hát 30 - 40 thậm chí 50 năm như cô hằng khát khao. Tan vỡ hôn nhân với nhạc sĩ sáng tác - phối khí 7X hàng đầu Việt Nam, sau cả thập niên sóng đôi nhau làm nên những dấu ấn đẹp trong âm nhạc, Vy âm thầm hơn. Bạn bè thương Vy, mong Vy vượt qua những số 4. Vy sinh 29/4/1979. Từ đầu tháng 4, Trịnh Minh Hiền cứ khóc và lo lắng Vy không qua được sinh nhật 44. Hiền cập nhật tin mỗi ngày từ Thanh Quý, em ruột Vy. Người thân túc trực, bạn bè quan tâm. Vy vẫn luôn chiến đấu mạnh mẽ với bệnh tật. Dịp 8/3/2022, Hồng Vy phát hành MV Hà Nội 12 mùa hoa do Trịnh Minh Hiền và ban nhạc của Hiền làm cho Vy, Vy ra Hà Nội quay hình, có cả nhạc sĩ Tạ Giáng Son trong clip. Luôn hy vọng tương lai, muốn ra khỏi giường bệnh để làm được sản phẩm cuối cùng. Cuối năm 2022, Hồng Vy chuyển cho Trịnh Minh Hiền tài liệu để Hiền biên tập làm album... Ngờ đâu, Hà Nội 12 mùa hoa là MV cuối cùng, tác phẩm cuối cùng của đời ca sĩ!

Hai chị em Hồng Vy (trái) và Thanh Quý song ca tại trường quay trên đường Hoàng Hoa Thám, Hà Nội, tháng 2/2021. (Ảnh: Ths Thanh nhạc Trần Thị Thanh Quý cung cấp)

Người em gái liền kề Vy, đúng như tên mình, thật đáng quý. Thanh Quý ra Hà Nội năm 2000, học đại học, cao học Thanh nhạc tại Học viện Âm nhạc Quốc gia xong năm 2012, Ths Thanh Quý trở thành giảng viên Thanh nhạc chuyên ngành của Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. Kết hôn nhưng chưa có con, Quý gác công việc vào Sài Gòn chăm chị gái. "Đến lúc ra đi, chị gái em chưa từng sở hữu ngôi nhà của mình. Nghệ sĩ chân chính thường nghèo, chị còn bệnh nặng. Lúc đầu chị em em ở chung cư tại quận Bình Thạnh, còn mấy tháng nay em thuê căn hộ tầng 6 của chung cư gần Bệnh viện Quân y 175 cho gần, tiện đi lại". Gia đình chủ yếu vẫn ở Kon Tum, mẹ và anh trai, chị, em gái Vy vào tới nơi chiều 5/5 thì Vy đã qua đời.

Khán giả khó kìm nổi xúc động khi xem Hồng Vy hát mashup Mẹ yêu con (tặng con trai Trần Chí Nam) - Cảm ơn mẹ (tặng ba mẹ đẻ và bố mẹ nuôi) trong đêm nhạc của cô 6/12/2020. Cậu bé Nam khi ấy học lớp 5, đã lên sân khấu, ôm chặt mẹ.

Và sau hơn 3 năm, mẹ con họ ôm nhau trên giường bệnh lần cuối, chiều 5/5. "Chị Vy yếu lắm rồi, từ trước 13h, nhưng chị cố chờ Nam. Nam tan học ăn trưa vội, bố chở từ quận 7 tới quận Gò Vấp là mất cả tiếng đồng hồ. Hai mẹ con ôm nhau, nắm tay nhau, Nam đã hôn mẹ trong nước mắt"...

Bài thơ Cô gái vót chông là của tác giả Y Choi người Ê đê, quê huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên. Sinh năm 1930, Y Choi được ra Bắc tập kết, học Sư phạm và xuất bản. Ông viết tác phẩm này khi nghĩ đến đồng bào quê hương quyết tâm diệt Mỹ. Đọc bài thơ được giải Khuyến khích báo Văn nghệ 1965, nhạc sĩ Hoàng Hiệp phỏng thơ (tôi nói phỏng vì bài hát lấy mấy câu thơ nổi bật nhất và tổng thể ca từ hay hơn hẳn). Trước khi ca sĩ quân đội Trương Tường Vy đi vào diễn chiến trường B, nhạc sĩ đưa ca sĩ bài. Quê Quảng Nam tập kết, ca sĩ Tường Vy có vốn sống, hiểu biết về Tây Nguyên. Bà tập kỹ và sáng tạo ra đoạn ấn tượng nhất: giả tiếng chim hót. Bà dùng kỹ thuật Staccato (tiếng Ý là tách rời, ngắt kết nối) tạo ra âm nảy. Giọng nữ cao nén hơi thở liên tục và đẩy ra nhẹ nhàng, ngắt âm sắc gọn nhưng cao dần trong thanh âm vút như chim gọi đàn. Tường Vy giành HCV Liên hoan Sinh viên thế giới ở Berlin 1973. Có thể nói, sau NSND Trương Tường Vy, ca sĩ hậu bối Trần Hồng Vy đã góp phần cho Cô gái vót chông trở nên bất tử.

Khi thi vào trường Nghệ thuật Quân đội, Vy nhập ngũ luôn tới khi là ca sĩ của Nhà hát Ca múa Quân đội, Nhà hát 72 năm hoạt động có đóng góp của cha con NSND Doãn Tần - Hồng Vy. Vy có nét mặt giống mẹ đẻ thành ra không khác con ruột mẹ Hồng.

Poster Vy - live concert, đêm nhạc đầu tiên và cuối cùng của Hồng Vy, ngày 6/12/2020. (Ảnh: Ths Thanh nhạc Trần Thị Thanh Quý cung cấp)

Hồng Vy xuất ngũ năm 2007 và công tác tại Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam năm 2008. Sau khi nhận danh hiệu NSƯT, cô Nam tiến năm 2013 và trở thành giọng solist của Nhà hát Giao hưởng vũ kịch (HSBO). Cơ quan lo tổ chức tang lễ cho NSƯT Hồng Vy.

Chị chưa từng có dịp nói sâu, nhưng ngày tang lễ Hồng Vy, em gái Thanh Quý xin thay chị cảm ơn thành phố Hồ Chí Minh đã đón nhận chị và gia đình từ năm 2013. Chị trở thành solist Nhà hát Giao hưởng vũ kịch của thành phố (HSBO), công chúng phương Nam ghi nhận giọng hát NSƯT Hồng Vy.

Hồng Vy không "sống chịu", mà sống chủ động, quý từng giây quỹ đời vốn ít của kiếp người trong vận động vô biên của vũ trụ; và vô cùng eo hẹp với một bệnh nhân K giai đoạn 4 trong cuộc chiến vượt qua bản thân để không gục ngã. Âm nhạc là lẽ sống, con trai là hy vọng ngày mai. Cứ thế, Hồng Vy kiên cường vượt từng mốc cam go. Hồng Vy khắc khoải được khỏe lên để được hát, dẫu chỉ ngay tại phòng bệnh chị nằm. Và ước mơ đó, thành bất khả với Vy. Song bạn của Vy đã thực hiện được buổi diễn ấy tại Bệnh viện Quân y 175, nơi chữa trị cho Hồng Vy bằng tất cả những gì có thể. Hồng Vy dù đã xuất ngũ 15 năm; vẫn sống, chiến đấu, phấn đấu và được đối xử tại Bệnh viện Quân y 175 như một đồng đội, một người lính chưa khi nào ngừng khát vọng.

Hai mẹ con Hồng Vy - Chí Nam tại quận 7, TPHCM, 4/2022, nơi Nam sống với bố. (Ảnh: Ths Thanh nhạc Trần Thị Thanh Quý cung cấp)

Hồng Vy luôn khát khao được hát, không phải là phục vụ, không chỉ trên những sân khấu lộng lẫy ánh sáng và phục trang, mà mong mỏi được hiến dâng giọng nữ cao của mình tới khi là bà lão, hát ở bất cứ đâu có khán giả muốn nghe Cô gái vót chông hay dân ca, hát ca khúc cách mạng hay aria cổ điển.

Vy chỉ cố được hơn nửa ngày thứ 5 của tháng 5, ngày mà người bạn thân - Violinist Trịnh Minh Hiền lên tàu hải quân từ 5 giờ sáng ra Trường Sa, theo đoàn công tác của Bệnh viện Quân y 175, phục vụ quân và dân đảo. Thiếu tướng, TTND, nhạc sĩ Nguyễn Hồng Sơn, nguyên giám đốc Bệnh viện này, đã giúp nhiều văn nghệ sĩ được ưu đãi về chế độ, viện phí, một cách liên tài quý báu: NSƯT Quang Lý, Saxophonist Trần Mạnh Tuấn, nhạc sĩ Trần Tiến, ca sĩ Hồng Vy... Hồng Vy chữa chạy tại Bệnh viện Quân y 175 và ra đi tại đây, bên người thân, sau khi được con trai duy nhất ôm hôn chan hòa lệ.

Ca khúc "Lục bình trôi" do ca sĩ Hồng Vy thể hiện, sáng tác Nguyễn Vĩnh Tiến. (Nguồn: YouTube Nguyễn Vĩnh Tiến - Tư Liệu)

Trịnh Minh Hiền đã đặt lời Việt cho tác phẩm Đôi cánh mùa Xuân mà Vy song ca cùng em gái Thanh Quý trong đêm nhạc riêng độc nhất của mình: Vy - live concert 6/12/2020 tại Trung tâm nghệ thuật Âu Cơ Hà Nội. Vy đã thoát khỏi đớn đau, sợ hãi bằng khát khao được hát. Và sự thật: Hồng Vy đã có những tháng năm ánh sáng đẹp nhất hiến dâng, để bay lên bằng tiếng hát!

Nhưng Hồng Vy không thể, không kịp trở thành người già, bệnh tật cướp đi từng phần sinh lực, thân thể chị. Và ngay cả khi thân thể bị tàn phá, ý chí Vy vẫn bền cháy đam mê, niềm khát sống. Khi chỉ còn bàn tay lành lặn, Hồng Vy vẫn muốn cầm mic. Khi hơi thở yếu chỉ còn thì thào rất khó nhọc, Hồng Vy vẫn thèm được hát lên.

NSƯT Trần Thị Hồng Vy sinh ngày 29/4/1979 tại Kon Tum, tạ thế 14h25 ngày 5/5/2023 tại Bệnh viện Quân y 175. Tang lễ NSƯT Hồng Vy diễn ra vào lúc 9h30 - 12h30 tại Nhà tang lễ quốc gia phía Nam - số 5 Phạm Ngũ Lão, quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh; hỏa táng tại Bình Hưng Hòa. Điếu văn tang lễ NSƯT Hồng Vy do nhạc trưởng Lê Ha My - Giám đốc HBSO đọc. Tro cốt sẽ được em gái Thanh Quý đem ra Hà Nội, đặt tại Nghĩa trang Văn Điển. Ý nguyện Vy muốn yên nghỉ tại thành phố mà Vy yêu. Hồng Vy muốn yên nghỉ tại thành phố Vy lớn lên và ghi những dấu quan trọng cuộc đời: Live concert duy nhất, MV cuối cùng, đám cưới và sinh đứa con duy nhất, nơi có thời thơ ấu, niên thiếu, tuổi trẻ.